77读书网 www.777du.com,最快更新钦定词谱最新章节!
<tr>
<td>
目 录 <span class="q">二十三调六十三体,起四十四字至四十六字</span>
菩萨蛮三体<span class="q">又名重叠金、子夜歌、菩萨鬘、花间意、梅花句、花溪碧、晚云烘日
</span>采桑子三体<span class="q">又名丑奴儿令、罗敷媚歌、丑奴儿、罗敷媚</span>
后庭花四体<span class="q">又名玉树后庭花</span>
诉衷情令三体<span class="q">又名渔父家风、一丝风</span>
减字木兰花一体<span class="q">又名减兰、木兰香、天下乐令</span>
卜算子七体<span class="q">又名缺月挂疏桐、百尺楼、楚天谣、眉峰碧</span>
一落索八体<span class="q">又名洛阳春、玉连环、一络索</span>
好时光一体
谒金门四体<span class="q">又名空相忆、花自落、垂杨碧、杨花落、出塞、东风吹酒面、不怕醉、醉花春、春早湖山</span>
柳含烟一体
杏园芳一体
好事近二体<span class="q">又名钓船笛、翠圆枝</span>
华清引一体</span>
天门谣一体
忆闷令一体
散余霞一体
好女儿三体<span class="q">又名绣带儿</span>
万里春一体
彩鸾归令一体<span class="q">又名青山远</span>
锦园春一体
太平年一体
清平乐三体<span class="q">又名清平乐令、忆萝月、醉东风</span>
忆秦娥十一体<span class="q">又名秦楼月、双荷叶、蓬莱阁、碧云深、花深深</span>
</span>
菩萨蛮 唐教坊曲名。《宋史·乐志》:女弟子舞队名。《尊前集》注:中吕宫。《宋史·乐志》亦中吕宫。《正音谱》注:正宫。唐唐苏鄂《杜阳杂编》云:大中初,女蛮国入贡,危髻金冠,缨络被体,号菩萨蛮队,当时倡优遂制《菩萨蛮》曲,文士亦往往声其词。孙光宪《北梦琐言》云:唐宣宗爱唱《菩萨蛮》词,令狐绹命温庭筠新撰进之。《碧鸡漫志》云:今《花间集》温词十四首是也。按,温词有“小山重叠金明灭”句,名《重叠金》。南唐李煜词名《子夜歌》,一名《菩萨鬘》。韩淲词有“新声休写花间意”句,名《花间意》;又有“风前觅得梅花句”,名《梅花句》;有“山城望断花溪碧”句,名《花溪碧》;有“晚云烘日南枝北”句,名《晚云烘日》。</span>
菩萨蛮 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,两仄韵、两平韵</span> 李 白</span>
平林漠漠烟如织<span class="q">仄韵</span>寒山一带伤心碧<span class="q">韵</span>暝色入高楼<span class="q">平韵</span>有人楼上愁<span class="q">韵</span> 玉阶空伫立<span class="q">换仄韵</span>宿</span>
⊙○◎●○○●<span class="q"> </span>⊙○◎●○○● ◎●●○○<span class="q"> </span>◎○⊙●○ ◎○○●●<span class="q"> </span>◎</span>
鸟归飞急<span class="q">韵</span>何处是归程<span class="q">换平韵</span>长亭更短亭<span class="q">韵
</span>●⊙○● ⊙●●○○<span class="q"> </span>⊙○⊙●○
·
此调以此词为正体,若朱词之不换韵,楼词之三声叶韵,皆变格也。 按,元好问《中州集乐府》,王庭筠词,“断肠人恨余香换,尘暗琐窗春。小花檐月晓,屏掩半山青”,李、晏、孟宗献俱有之,盖回文体也。每句一回,即同李白词体。或以单调另分一体者误。 温庭筠词,前段起句“牡丹花谢莺声歇”,牡字仄声;后段起句“无言匀睡脸”,无字平声;第二句“钗上蝶双舞”,蝶字仄声;结句“无憀独倚门”,独字仄声。谱内可平可仄据此,余参下词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,两仄韵、两平韵</span> 朱敦儒</span>
秋风乍起梧桐落<span class="q">仄韵</span>蛩吟唧唧添萧索<span class="q">韵</span>敧枕背灯眠<span class="q">平韵</span>月和残梦圆<span class="q">韵</span> 起来钩翠箔<span class="q">仄韵</span>何处</span>
○○●●○○●<span class="q"> </span>○○●●○○● ○●●○○<span class="q"> </span>●○○●○ ●○○●●<span class="q"> </span>○●
寒砧作<span class="q">韵</span>独倚小阑干<span class="q">平韵</span>逼人风露寒<span class="q">韵
</span>○○● ●●●○○<span class="q"> </span>●○○●○
·
此即李词体,但后段仄韵、平韵,即押前段原韵。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,两叶韵、两平韵</span> 楼 扶</span>
丝丝杨柳莺声近<span class="q">叶</span>晚风吹过秋千影<span class="q">叶</span>寒色一帘轻<span class="q">韵</span>灯残梦不成<span class="q">韵</span> 耳边消息在<span class="q">换叶</span>笑指花梢</span>
○○○●○○● ●○○●○○● ○●●○○ ○○●●○ ●○○●●<span class="q"> </span>●●○○
待<span class="q">叶</span>又是不归来<span class="q">韵</span>满庭花自开<span class="q">韵
</span>● ●●●○○ ●○○●○
·
按,《太平乐府》无名氏词,“镜中两鬓皤然矣,心头一点愁而已,清瘦仗谁医,羁情只自知。”仄韵即叶平韵,名三声叶,元人多宗之,此词即其体也。
</span>
</span>
采桑子 唐教坊曲,有《杨下采桑》,调名本此。《尊前集》注:羽调。《乐府雅词》注:中吕宫。南唐李煜词名《丑奴儿令》,冯延巳词名《罗敷媚歌》,贺铸词名《丑奴儿》,陈师道词名《罗敷媚》。</span>
采桑子 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,三平韵</span> 和 凝</span>
蝤蛴领上诃梨子<span class="q">句</span>绣带双垂<span class="q">韵</span>椒户闲时<span class="q">韵</span>竞学摴蒲赌荔枝<span class="q">韵</span> 丛头鞋子红编细<span class="q">句</span>裙窣金丝<span class="q">韵
</span>⊙○◎●○○● ◎●○○ ⊙●○○ ◎●○○◎●○ ⊙○⊙●○○● ⊙●○○
无事颦眉<span class="q">韵</span>春思翻教阿母疑<span class="q">韵
</span>⊙●○○ ⊙●○○◎●○
·
此调以此词为正体,若李词、朱词之添字,皆变体也。 按,冯延巳词,前段第一句“马嘶人语春风岸”,马字仄声,人字平声;第二句“芳草绵绵”,芳字平声;第三句“梦过金扉”,梦字仄声;结句“花谢窗前夜合枝”,花字平声;又“落尽灯花鸡未啼”,鸡字平声;后段第一句“起来捡点经游地”,起字、捡字俱仄声;第二句“处处新愁”,上处字仄声;第三句“不语含情”,不字仄声;结句“水调何人吹笛声”,水字仄声,吹字平声。谱内可平可仄据此。若两结句第三、四字,例用平平,则不可移易也。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十八字,前后段各四句,两平韵、一叠韵</span> 李清照</span>
窗前谁种芭蕉树<span class="q">句</span>阴满中庭<span class="q">韵</span>阴满中庭<span class="q">叠</span>叶叶心心<span class="q">读</span>舒卷有余情<span class="q">韵</span> 伤心枕上三更雨<span class="q">句</span>点滴</span>
○○○●○○● ○●○○ ○●○○ ●●○○ ○●●○○ ○○●●○○○ ●●
凄清<span class="q">韵</span>点滴凄清<span class="q">叠</span>愁损离人<span class="q">读</span>不惯起来听<span class="q">韵
</span>○○ ●●○○ ○●○○ ●●●○○
·
此词前后段第三句即叠上句,两结句较和凝词各添二字,或名《添字采桑子》。
</span>
又一体 <span class="q">双调五十四字,前段五句四平韵,后段五句三平韵</span> 朱淑真</span>
王孙去后无芳草<span class="q">句</span>绿遍香阶<span class="q">韵</span>尘满妆台<span class="q">韵</span>粉面羞搽泪满腮<span class="q">韵</span>教我甚情怀<span class="q">韵</span> 去时梅蕊全然</span>
○○●●○○● ●●○○ ○●○○ ●●○○●●○ ○●●○○ ●○○●○○
少<span class="q">句</span>等到花开<span class="q">韵</span>花已成梅<span class="q">韵</span>梅子青青又带黄<span class="q">句</span>兀自未归来<span class="q">韵
</span>● ●●○○ ○●○○ ○●○○●●○ ●●●○○
·
此词见《花草粹编》选本,皆集唐宋女郎诗句也。较和凝词,前后段各添五字一结句,采入以备一体。
</span>
</span>
后庭花 唐教坊曲名。张先词名《玉树后庭花》。《碧鸡漫志》云:《玉树后庭花》,陈后主造,其诗皆以配声律,遂取一句为曲名。伪蜀时,孙光宪、毛熙震、李珣有《后庭花》曲,皆赋后主故事,不著宫调,两段各四句,似令也。</span>
后庭花 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,四仄韵</span> 毛熙震</span>
轻盈舞妓含芳艳<span class="q">韵</span>竞妆新脸<span class="q">韵</span>步摇珠翠修娥敛<span class="q">韵</span>腻鬟云染<span class="q">韵</span> 歌声慢发开檀点<span class="q">韵</span>绣衫斜掩<span class="q">韵
</span>⊙○◎●○○● ●○○● ◎⊙○◎○⊙● ●⊙○● ⊙○◎●○○● ●○○●
时将纤手匀红脸<span class="q">韵</span>笑拈金靥<span class="q">韵
</span>⊙⊙⊙◎○⊙● ●⊙○●
·
此调以此词为正体,若孙词之添字,张词之少押一韵、摊破句法,皆变体也。 按,毛词别首,后段第三句“争不教人长相见”,或作拗句,间一为之,不必从。谱内可平可仄,详见下词,故不复注。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各四句,四仄韵</span> 孙光宪</span>
景阳钟动宫莺啭<span class="q">韵</span>露凉金殿<span class="q">韵</span>轻飚吹起琼花旋<span class="q">韵</span>玉叶如剪<span class="q">韵</span> 晚来高阁上<span class="q">读</span>珠帘卷<span class="q">韵</span>见坠香</span>
●○○●○○● ●○○● ○○○●○○● ●●○● ●○○●● ○○● ●●○
千片<span class="q">韵</span>修蛾曼脸陪雕辇<span class="q">韵</span>后庭新宴<span class="q">韵
</span>○● ○○●●○○● ●○○●
·
此与毛词同,惟后段起句添一字,作八字句,第二句添一字,作五字句异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各四句,四仄韵</span> 孙光宪</span>
石城依旧空江国<span class="q">韵</span>故宫春色<span class="q">韵</span>七尺青丝芳草碧<span class="q">韵</span>绝世难得<span class="q">韵</span> 玉英凋落尽<span class="q">读</span>更何人识<span class="q">韵</span>野棠</span>
●○○●○○● ●○○● ●●○○○●● ●●○● ●○○●● ●○○● ●○
如织<span class="q">韵</span>只是教人添怨忆<span class="q">韵</span>怅望无极<span class="q">韵
</span>○● ●●○○○●● ●●○●
·
此亦与毛词同,惟后段起句添二字,作九字句异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,三仄韵</span> 张 先</span>
华灯火树红相斗<span class="q">韵</span>往来如昼<span class="q">韵</span>桥河水白天清<span class="q">句</span>讶别生星斗<span class="q">韵</span> 落梅秾李还依旧<span class="q">韵</span>宝钗沽酒<span class="q">韵
</span>○○●●○○● ●○○● ○○●●○○ ●●○○● ●○○●○○● ●○○●
晓蟾残漏心情<span class="q">句</span>恨雕鞍归后<span class="q">韵
</span>●○○●○○ ●○○○●
·
此亦毛词体,惟前后段第三句减一字,作六字句,不押韵;第四句添一字,作上一下四句法。张集三首,平仄如一。
</span>
</span>
诉衷情令 《乐章集》注:林钟商。张元幹以黄庭坚词“曾咏渔父家风”,改名《渔父家风》;张辑词有“一钓丝风”句,名《一丝风》。</span>
诉衷情令 <span class="q">双调四十四字,前段四句三平韵,后段六句三平韵</span> 晏 殊</span>
青梅煮酒斗时新<span class="q">韵</span>天气欲残春<span class="q">韵</span>东城南陌花下<span class="q">句</span>逢著意中人<span class="q">韵</span> 回绣袂<span class="q">句</span>展香茵<span class="q">韵</span>叙情亲<span class="q">韵
</span>⊙○◎●●○○ ⊙◎◎⊙○ ◎○⊙◎⊙◎ ⊙●●○○ ○●● ●○○ ●○○
此时拌作<span class="q">句</span>千尺游丝<span class="q">句</span>惹住朝云<span class="q">韵
</span>◎○⊙● ⊙◎⊙⊙ ⊙●○○
·
此调以此词为正体,若欧、张词之添字,皆变体也。 前段第二句,晏几道词“绿腰沉水熏”,绿字、水字俱仄声,腰字、沉字俱平声。第三句,柳永词“不堪更倚危阑”,不字仄声,阑字平声;毛滂词“行云自随语燕”,随字平声,语字仄声。后段第四句,僧挥词“三千粉黛”,粉字仄声。第五句,僧挥词“水风长在”,风字平声,在字仄声;沈会宗词“睡起霎时”,霎字仄声。结句,黄庭坚词“权典青山”,权字平声。谱内可平可仄据此,余参下词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前段四句三平韵,后段六句三平韵</span> 欧阳修</span>
清晨帘幕卷轻霜<span class="q">韵</span>呵手试梅妆<span class="q">韵</span>都缘自有离恨<span class="q">句</span>故画作<span class="q">读</span>远山长<span class="q">韵</span> 思往事<span class="q">句</span>惜流光<span class="q">韵</span>易成</span>
○○○●●○○ ○●●○○ ○○●●○● ●●● ●○○ ○●● ●○○ ●○
伤<span class="q">韵</span>拟歌先敛<span class="q">句</span>欲笑还颦<span class="q">句</span>最断人肠<span class="q">韵
</span>○ ●○○● ●●○○ ●●○○
·
此词前段结句六字,黄庭坚词“供愁黛不须多”,其体正与此同。又赵长卿词,“臂间皓齿留香”,亦作六字,但句读与此又异,因词俚不录。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前段四句三平韵,后段六句三平韵</span> 张元幹</span>
八年不见荔枝红<span class="q">韵</span>肠断故园东<span class="q">韵</span>风枝露叶谁新采<span class="q">句</span>怅望冷香浓<span class="q">韵</span> 冰透骨<span class="q">句</span>玉开容<span class="q">韵</span>想筠</span>
●○●●●○○ ○●●○○ ○○●●○○● ●●●○○ ○●● ●○○ ●○
笼<span class="q">韵</span>今宵归梦<span class="q">句</span>满颊天浆<span class="q">句</span>更御冷风<span class="q">韵
</span>○ ○○○● ●●○○ ●●○○
·
此词前段第三句七字。 按,严仁词“无情江水东流去”,正与此同。
</span>
</span>
减字木兰花 《乐章集》注:仙吕调。《梅苑》李子正词,名《减兰》;徐介轩词,名《木兰香》;《高丽史·乐志》,名《天下乐令》。</span>
减字木兰花 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,两仄韵、两平韵</span> 欧阳修</span>
歌檀敛袂<span class="q">仄韵</span>缭绕雕梁尘暗起<span class="q">韵</span>柔润清圆<span class="q">平韵</span>百琲明珠一线穿<span class="q">韵</span> 樱唇玉齿<span class="q">仄韵</span>天上仙音心</span>
⊙○◎●<span class="q"> </span>⊙●⊙○○●● ⊙●○○<span class="q"> </span>◎●○○◎●○ ⊙○◎●<span class="q"> </span>⊙●⊙○○
下事<span class="q">韵</span>留住行云<span class="q">平韵</span>满座迷魂酒半醺<span class="q">韵
</span>●● ⊙●○○<span class="q"> </span>◎●○○◎●○
·
按,《木兰花令》,始于韦庄,系五十五字,全用韵者。《花间集》魏承班有五十四字词一体,毛熙震有五十三字词一体,亦用仄韵,皆非减字也。自南唐冯延巳,制《偷声木兰花》,五十字,前后起两句,仍作仄韵七言,结处乃偷平声,作四字一句、七字一句,始有两仄两平四换头体。此词亦四换韵,盖又就偷声词两起句,各减三字,自成一体也。 苏轼词,前段起句“晓来风细”,晓字仄声,风字平声;第二句“不会鹊声来报喜”,不字、鹊字俱仄声;第三句“玉座金盘”,玉字仄声;第四句“先觉春风一夜来”,先字平声;后段起句“不如归去”,不字仄声,归字平声;第二句“总是少年行乐处”,总字、少字俱仄声;第三句“不是秋光”,不字仄声;第四句“惭愧青松守岁寒”,惭字平声。又宋媛蒋氏词,前后段两结句“月照孤村三两家”、“回首乡关行路难”,三字、行字俱平声。谱内可平可仄据此。
</span>
</span>
卜算子 元高拭词注:仙吕调。苏轼词,有“缺月挂疏桐”句,名《缺月挂疏桐》;秦湛词,有“极目烟中百尺楼”句,名《百尺楼》;僧皎词,有“目断楚天遥”句,名《楚天遥》;无名氏词,有“蹙破眉峰碧”句,名《眉峰碧》。</span>
卜算子 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,两仄韵</span> 苏 轼</span>
缺月挂疏桐<span class="q">句</span>漏断人初静<span class="q">韵</span>时见幽人独往来<span class="q">句</span>缥缈孤鸿影<span class="q">韵</span> 惊起却回头<span class="q">句</span>有恨无人省<span class="q">韵</span>拣</span>
◎◎◎⊙○ ◎●○○● ⊙●○○◎◎⊙ ◎●○○● ⊙◎◎⊙○ ◎●○○● ◎</span>
尽寒枝不肯栖<span class="q">句</span>寂寞沙洲冷<span class="q">韵
</span>●○○◎◎⊙ ●●○○●
·
此调以此词为正体,若石词之多押两韵,徐、黄、张、杜四词之添字,皆变体也。 苏词别首,前段第二句“长忆吴山好”,长字平声,谱内据之。其余可平可仄,悉参下词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,三仄韵</span> 石孝友</span>
见也如何暮<span class="q">韵</span>别也如何遽<span class="q">韵</span>别也应难见也难<span class="q">句</span>后会难凭据<span class="q">韵</span> 去也如何去<span class="q">韵</span>住也如何住<span class="q">韵</span>住</span>
●●○○● ●●○○● ●●○○●●○ ●●○○● ●●○○● ●●○○● ●
也应难去也难<span class="q">句</span>此际难分付<span class="q">韵
</span>●○○●●○ ●●○○●
·
此与苏词同,惟前后段两起句各用韵异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前段四句两仄韵,后段四句三仄韵</span> 徐 俯</span>
胸中千种愁<span class="q">句</span>挂在斜阳树<span class="q">韵</span>绿叶阴阴自得春<span class="q">句</span>草满莺啼处<span class="q">韵</span> 不见凌波步<span class="q">韵</span>空想如簧语<span class="q">韵</span>门</span>
○○○●○ ●●○○● ●●○○●●○ ●●○○● ●●○○● ○●○○● ○
外重重叠叠山<span class="q">句</span>遮不断<span class="q">读</span>愁来路<span class="q">韵
</span>●○○●●○ ○●● ○○●
·
此亦苏词体,惟后段起句用韵,结句添一字,作折腰句法异。《古杭杂纪》无名氏词,前结“把定纤纤手”,后结“瞒不得、桥头柳”,正与此同。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,两仄韵</span> 黄公度</span>
薄宦各东西<span class="q">句</span>往事随风雨<span class="q">韵</span>先是骊歌不忍闻<span class="q">句</span>又何况<span class="q">读</span>春将暮<span class="q">韵</span> 愁共落花多<span class="q">句</span>人逐征鸿</span>
●●●○○ ●●○○● ○●○○●●○ ●○● ○○● ○●●○○ ○●○○
去<span class="q">韵</span>君向潇湘我向秦<span class="q">句</span>后会知何处<span class="q">韵
</span>● ○●○○●●○ ●●○○●
·
北亦苏词体,惟前段结句作六字折腰句法异。《古今词话》无名氏词,前结“终不似、伊家好”,后结“满目围芳草”,正与此同。 按,黄童和此词,前段结句“奚止朝朝暮暮”,句法又异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前段四句两仄韵,后段四句三仄韵</span> 张 先</span>
梦短寒夜长<span class="q">句</span>坐待清霜晓<span class="q">韵</span>临镜无人为整妆<span class="q">句</span>但自学<span class="q">读</span>孤鸾照<span class="q">韵</span> 楼台红树杪<span class="q">韵</span>风月依前</span>
●●○●○ ●●○○● ○●○○●●○ ●●● ○○● ○○○●● ○●○○
好<span class="q">韵</span>江水东流郎在西<span class="q">句</span>问尺素<span class="q">读</span>何由到<span class="q">韵
</span>● ○●○○○●○ ●●● ○○●
·
此亦苏词体,惟前后段两结句俱六字异。杜安世“尊前一曲”词,正与此同。 按,黄庭坚此调词,前后段两起句,“要见不得见,要近不得近”,“禁止不得泪,忍管不得闷”,见字、泪字俱仄声,连用四“不得”字,皆以入替平之法,因谑词不入。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各四句,三仄韵</span> 杜安世</span>
深院花铺地<span class="q">韵</span>淡淡阴天气<span class="q">韵</span>水榭风亭朱明景<span class="q">句</span>又别是<span class="q">读</span>愁情味<span class="q">韵</span> 有情奈无计<span class="q">韵</span>漫惹成憔</span>
○●○○● ●●○○● ●●○○○○● ●●● ○○● ●○●○● ●●○○
悴<span class="q">韵</span>欲把罗巾暗传寄<span class="q">句</span>细认取<span class="q">句</span>斑点泪<span class="q">韵
</span>● ●●○○●○● ●●● ○●●
·
此与张词同,惟前后段起句俱用韵异。 按,《玉照新志》“蹙破眉峰”词,正与此同,但此词前后段第三句第七字仄声,各家则用平声也。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各四句,两仄韵</span> <span class="q">花草粹编</span>无名氏</span>
幽花带露红<span class="q">句</span>湿柳拖烟翠<span class="q">韵</span>花柳分春各自芳<span class="q">句</span>惟有人憔悴<span class="q">韵</span> 寄与手中书<span class="q">句</span>问肯归来未<span class="q">韵</span>正</span>
○○●●○ ●●○○● ○●○○●●○ ○●○○● ●●●○○ ●●○○● ●
是东风料峭寒<span class="q">句</span>如何独自教人睡<span class="q">韵
</span>●○○●●○ ○○●●○○●
·
此词见《花草粹编》,《本清湖三塔记》,亦苏词体,惟后段结句七字,添二衬字异。
</span>
</span>
一落索 欧阳修词名《洛阳春》,张先词名《玉连环》,辛弃疾词名《一络索》。</span>
一络索 <span class="q">双调四十四字,前后段各四句,三仄韵</span> <span class="q">梅苑</span>无名氏</span>
腊后东风微透<span class="q">韵</span>越梅时候<span class="q">韵</span>一枝芳信到江南<span class="q">句</span>来报先春秀<span class="q">韵</span> 宿醉频拈轻嗅<span class="q">韵</span>堪醒残酒<span class="q">韵</span>笛</span>
●●○○○● ●○○● ●○○●●○○ ○●○○● ●●○○○● ○○○● ●
声容易莫相催<span class="q">句</span>留待纤纤手<span class="q">韵
</span>○○●●○○ ○●○○●
·
此词见宋黄大舆《梅苑》选本,前后段两起句六字,第二句四字,结句五字,宋词仅得此首,若两结各添一字,即后毛词体也。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,三仄韵</span> 吕渭老</span>
宫锦裁书寄远<span class="q">韵</span>意长辞短<span class="q">韵</span>香兰泣露雨催莲<span class="q">句</span>暑气昏池馆<span class="q">韵</span> 向晚小园行遍<span class="q">韵</span>石榴红满<span class="q">韵</span>花</span>
○●○○●● ●○○● ○○●●●○○ ●●○○● ●●●○○● ●○○● ○
花叶叶尽成双<span class="q">句</span>浑似我<span class="q">读</span>梁间燕<span class="q">韵
</span>○●●●○○ ○●● ○○●
·
此与《梅苑》无名氏词同,惟后段结句作六字折腰句法异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各四句,三仄韵</span> 毛 滂</span>
月下花前风畔<span class="q">韵</span>此情不浅<span class="q">韵</span>欲留风月守花枝<span class="q">句</span>却不道<span class="q">读</span>而今远<span class="q">韵</span> 墙外鹭飞沙晚<span class="q">韵</span>烟斜雨</span>
◎◎⊙⊙⊙● ◎○◎● ●○⊙●●○○ ◎◎● ○○● ⊙●●○⊙● ⊙○◎</span>
短<span class="q">韵</span>青山只管一重重<span class="q">句</span>向东下<span class="q">读</span>遮人眼<span class="q">韵
</span>● ⊙○◎●●○○ ◎⊙● ○○●
·
此调以毛词及秦、欧二词为正体。其余皆变格也。而毛词此体,宋人填者尤多。 前段起句,辛弃疾词“羞见鉴鸾孤却”,鉴字仄声。第二句,王安中词“霜华催鬓”,霜字平声。结句,周邦彦词“恐花也如人瘦”,花字平声;朱敦儒词“容易放春归去”,容字平声。后段起句,方岳词“叶下亭皋渺渺”,上渺字仄声。谱内可平可仄据此,余参前后所列诸词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十七字,前后段各四句,三仄韵</span> 张 先</span>
来时露浥衣香润<span class="q">韵</span>彩绦垂鬓<span class="q">韵</span>卷帘还喜月相亲<span class="q">句</span>把酒与<span class="q">读</span>花相近<span class="q">韵</span> 西去阳关休问<span class="q">韵</span>未歌先</span>
○⊙◎◎○⊙● ●○○● ●○○●●○○ ●●● ○○● ○●○○○● ●○○
恨<span class="q">韵</span>玉峰山下水长流<span class="q">句</span>流水尽<span class="q">读</span>情无尽<span class="q">韵
</span>● ●○○●●○○ ○●● ○○●
·
此亦毛词体,惟前段起句七字异。贺铸、吕渭老词,正与此同。但贺词起句“初见碧纱窗下绣”,吕词“蝉带残声移别树”,平仄与此异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十八字,前后段各四句,三仄韵</span> 秦 观</span>
杨花终日飞舞<span class="q">韵</span>奈久长难驻<span class="q">韵</span>海潮虽是暂时来<span class="q">句</span>却有个<span class="q">读</span>堪凭处<span class="q">韵</span> 紫府碧云为路<span class="q">韵</span>好相将</span>
⊙⊙○◎○● ●●○○● ●○○●●○○ ●●● ○○● ●●●○○○ ●○○
归去<span class="q">韵</span>肯如薄幸五更风<span class="q">句</span>不解与<span class="q">读</span>花为主<span class="q">韵
</span>○● ●○●●●○○ ●●● ○○●
·
此亦毛词体,惟前后段第二句各添一字,作五字句异。程垓“门外烟寒”词、辛弃疾“锦帐如云”词,正与此同,但程词起句“门外烟寒杨柳”、辛词“锦帐如云开处”,平仄与此异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十八字,前后段各四句,三仄韵</span> 严 仁</span>
清晓莺啼红树<span class="q">韵</span>又一双尽去<span class="q">韵</span>日高花气扑人来<span class="q">句</span>独自个<span class="q">读</span>伤春无绪<span class="q">韵</span> 别后暗宽金缕<span class="q">韵</span>倩谁</span>
○●○○○● ●○○○● ●○○●●○○ ●●● ○○○● ●●●○○● ●○
传语<span class="q">韵</span>一春不忍上高楼<span class="q">句</span>为怕见<span class="q">读</span>分携处<span class="q">韵
</span>○● ●○●●●○○ ●●● ○○●
·
此词前后段第二句五字,后段第二句四字,前结七字,后结六字,于各家中极为参差,录备一体。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十九字,前后段各四句,三仄韵</span> 陈凤仪</span>
蜀江春色浓如雾<span class="q">韵</span>拥双旌归去<span class="q">韵</span>海棠也似别君难<span class="q">句</span>一点点<span class="q">读</span>啼红雨<span class="q">韵</span> 此去马蹄何处<span class="q">韵</span>向沙</span>
●○○●○○● ●○○○● ●○●●●○○ ●●● ○○● ●●●○○● ●○
堤新路<span class="q">韵</span>禁林赐宴赏花时<span class="q">句</span>还忆着<span class="q">读</span>西楼否<span class="q">韵
</span>○○● ●○●●●○○ ○●● ○○●
·
此与张先词同,惟前后段第二句五字异。
</span>
又一体 <span class="q">双调五十字,前后段各四句,三仄韵</span> 欧阳修</span>
红纱未晓黄鹂语<span class="q">韵</span>蕙炉消残炷<span class="q">韵</span>锦屏罗幕护春寒<span class="q">句</span>昨夜里<span class="q">读</span>三更雨<span class="q">韵</span> 绣帘闲倚吹轻絮<span class="q">韵</span>敛</span>
○⊙◎◎○⊙● ●○○⊙● ●○○●●○○ ●●● ○○● ●○○●○○● ●
眉山无绪<span class="q">韵</span>看花拭泪向归鸿<span class="q">句</span>问来处<span class="q">读</span>逢郎否<span class="q">韵
</span>⊙○○● ○○●●●○○ ●⊙● ○○●
·
此词前后段起句七字,第二句五字,余与毛词同。坊本前结作五字句,今从《高丽史·乐志》改定。黄庭坚“谁道秋来”词,正与此同,但前段第二句,“任游人不顾”句法小异。 按,此词第二句,应作上一下四句法,黄词为正。 黄词,前段起句“谁道秋来烟景素”,道字、景字俱仄声,秋字、来字俱平声;第二句“任游人不顾”,不字仄声;后段第二句“对月亭风露”,月字仄声;第四句“更作甚悲秋赋”,作字仄声。谱内可平可仄据此。
</span>
</span>
好时光 词见《尊前集》,唐明唐制,取结句三字为调名。</span>
好时光 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,两平韵</span> 唐明皇</span>
宝髻偏宜宫样<span class="q">句</span>莲脸嫩<span class="q">读</span>体红香<span class="q">韵</span>眉黛不须张敞画<span class="q">句</span>天教入鬓长<span class="q">韵</span> 莫倚倾国貌<span class="q">句</span>嫁取个<span class="q">句
</span>●●○○○● ○●● ●○○ ○●●○○●● ○○●●○ ●●○○● ●●●
有情郎<span class="q">韵</span>彼此当年少<span class="q">句</span>莫负好时光<span class="q">韵
</span>●○○ ●●○○● ●●●○○
·
或疑此词非明皇笔,然《尊前集》所收,固唐词也,编入以备一体。
</span>
</span>
谒金门 唐教坊曲名。元高拭词注:商调。宋杨湜《古今词话》,因韦庄词起句,名《空相忆》。张辑词,有“无风花自落”句,名《花自落》;又有“楼外垂杨如此碧”句,名《垂杨碧》。李清照词,有“杨花落”句,名《杨花落》。李石名《出塞》。韩淲词,有“东风吹酒面”句,名《东风吹酒面》;又有“不怕醉,记取吟边滋味”句,名《不怕醉》;又有“人已醉,溪北溪南春意,击鼓吹萧花落未”句,名《醉花春》;又有“春尚早,春入湖山渐好”句,名《春早湖山》。</span>
谒金门 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,四仄韵</span> 韦 庄</span>
空相忆<span class="q">韵</span>无计得传消息<span class="q">韵</span>天上嫦娥人不识<span class="q">韵</span>寄书何处觅<span class="q">韵</span> 新睡觉来无力<span class="q">韵</span>不忍看伊书迹<span class="q">韵
</span>⊙⊙● ⊙●◎○⊙● ⊙●⊙○○●● ◎⊙○◎● ⊙●◎○⊙● ◎●◎○⊙●
满院落花春寂寂<span class="q">韵</span>断肠芳草碧<span class="q">韵
</span>◎●◎○○●● ◎⊙○◎●
·
此调以此词为正体,若孙词、周词之摊破句法,程词之添字,皆变格也。 前段起句,阎选词“美人浴”,美字仄声。第二句,袁去华词“开了酴縻一半”,酴字平声,一字仄声。第四句,苏庠词“茅屋疏疏雨”,屋字仄声,下疏字平声。换头句,魏承班词“雁去音徽断绝”,断字仄声。第二句,吴文英词“锦瑟华年一箭”,华字平声,一字仄声。第四句,苏庠词“柳浪迷烟渚”,浪字仄声。谱内可平可仄据此,余参下词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前段四句四仄韵,后段五句四仄韵</span> 孙光宪</span>
留不得<span class="q">韵</span>留得也应无益<span class="q">韵</span>白纻春衫如雪色<span class="q">韵</span>扬州初去日<span class="q">韵</span> 轻别离<span class="q">句</span>甘抛掷<span class="q">韵</span>江上满帆风</span>
○●● ○●●○○● ●●○○○●● ○○○●● ○●○ ○○● ○●●○○
疾<span class="q">韵</span>却羡彩鸳三十六<span class="q">韵</span>孤鸾还一只<span class="q">韵
</span>● ●●●○○●● ○○○●●
·
此词换头作三字两句,余悉同韦词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,四仄韵</span> 周必大</span>
梅乍吐<span class="q">韵</span>趁宴席<span class="q">读</span>香风度<span class="q">韵</span>人与此花俱独步<span class="q">韵</span>风流天付与<span class="q">韵</span> 好在青云岐路<span class="q">韵</span>愿共作<span class="q">读</span>和羹</span>
○●● ●●● ○○● ○●●○○●● ○○○●● ●●○○○● ●●● ○○
侣<span class="q">韵</span>归访赤松辞万户<span class="q">韵</span>莺花犹是主<span class="q">韵
</span>● ○●●○○●● ○○○●●
·
此词前后段第二句俱六字折腰,余与韦词同。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各四句,四仄韵</span> 程 过</span>
江上路<span class="q">韵</span>依约数家烟树<span class="q">韵</span>一枕归心村店暮<span class="q">韵</span>更乱山深处<span class="q">韵</span> 梦过江南芳草渡<span class="q">韵</span>晓色又催人</span>
○●● ○●●○○● ●●○○○●● ●●○○● ◎◎⊙⊙○◎● ●●●○○
去<span class="q">韵</span>愁似游丝千万缕<span class="q">韵</span>倩东风约住<span class="q">韵
</span>● ○●○○○●● ●○○●●
·
此亦韦词体,惟换头句七字,前后两结俱作上一下四句法异。 《能改斋漫录》有王安石词,后段第一句“红笺寄与添烦恼”,红字、笺字、烦字俱平声,寄字、与字俱仄声。
</span>
</span>
柳含烟 唐教坊曲名。《花间集》毛文锡词有“河桥柳,占芳春,映水含烟拂露”句,取为调名。</span>
柳含烟 <span class="q">双调四十五字,前段五句三平韵,后段四句两仄韵、两平韵</span> 毛文锡</span>
河桥柳<span class="q">句</span>占芳春<span class="q">平韵</span>映水含烟拂露<span class="q">句</span>几回攀折赠行人<span class="q">韵</span>暗伤神<span class="q">韵</span> 乐府吹为横笛曲<span class="q">仄韵</span>能</span>
⊙○● ●○○<span class="q"> </span>◎●⊙○◎● ◎○⊙●●○○ ●○○ ●●⊙○○●●<span class="q"> </span>⊙
使离肠断续<span class="q">韵</span>不如移植在金门<span class="q">平韵</span>近天恩<span class="q">韵
</span>●⊙○◎● ◎○⊙●●○○<span class="q"> </span>●○○
·
此调换头两句,例用仄韵,余皆平韵,毛词三首同。后此词后结两平韵,与前韵本通,按别首俱各换韵,则不必仍押前韵也。 毛词别首,前段起句“御沟柳”,御字仄声;第三句“低拂往来冠盖”,低字、冠字俱平声,往字仄声;第四句“朦胧春色满皇州”,朦字平声,又“有时倒影蘸轻罗”,倒字仄声;后段起句“直与路边江畔别”,路字仄声;第二句“免被离人攀折”,免字仄声,攀字平声,又“风亚舞腰纤软”,舞字仄声;第三句“栽培得地近皇州”,栽字平声,得字仄声。谱内可平可仄据此。
</span>
</span>
杏园春 调见《花间集》。</span>
杏园春 <span class="q">双调四十五字,前段四句四平韵,后段四句三平韵</span> 尹 鹗</span>
严妆嫩脸花明<span class="q">韵</span>教人见了关情<span class="q">韵</span>含羞举步越罗轻<span class="q">韵</span>称娉婷<span class="q">韵</span> 终朝咫尺窥香阁<span class="q">句</span>迢遥似隔</span>
○○●●○○ ○○●●○○ ○○●●●○○ ●○○ ○○●●○○● ○○●●
层城<span class="q">韵</span>何时休遣梦相萦<span class="q">韵</span>入云屏<span class="q">韵
</span>○○ ○○○●●○○ ●○○
·
“梦相萦”,或作“梦相迎”,今照《花间集》改定。无别首可校,平仄当遵之。
</span>
</span>
好事近 张辑词,有“谁谓百年心事,恰钓船横笛”句,名《钓船笛》;韩淲词,有“吟到翠圆枝上”句,名《翠圆枝》。</span>
好事近 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,两仄韵</span> 宋 祁</span>
睡起玉屏风<span class="q">句</span>吹去乱红犹落<span class="q">韵</span>天气骤生轻暖<span class="q">句</span>衬沈香帷箔<span class="q">韵</span> 珠帘约住海棠风<span class="q">句</span>愁拖两眉</span>
◎●●○○ ⊙●◎○○● ⊙●◎○⊙● ●⊙○⊙● ⊙○◎●◎○⊙ ⊙⊙◎○
角<span class="q">韵</span>昨夜一庭明月<span class="q">句</span>冷秋千红索<span class="q">韵
</span>● ◎●◎○⊙● ●⊙○⊙●
·
此调以此词为正体,若陆词之多押两韵,乃变格也。 前段第一句,郑獬词“江上探春春回”,江字平声。第二句,洪适词“底事催人行色”,底字仄声,催字平声。第三句,范成大词“应是高唐小妇”,高字平声,小字仄声。第四句,苏轼词“看洞天星月”,洞子仄声;朱子词“变珠幢玉节”,玉字仄声。换头句,王益词“不须脂粉污天真”,不字仄声;苏轼词“当时张范风流在”,风字平声,在字仄声。第二句,苏词“况一尊浮雪”,况字仄声,尊字平声。第三句,王益词“留取黛眉浅处”,浅字仄声;陈克词“醉帽风鬟归去”,风字平声。结句,张先词“幸雨收风息”,雨字仄声;洪适词“听歌声不得”,不字仄声。谱内可平可仄据此,余参陆词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,三仄韵</span> 陆 游</span>
客路苦思归<span class="q">句</span>愁似兰丝千绪<span class="q">韵</span>梦里镜湖烟雨<span class="q">韵</span>看山无重数<span class="q">韵</span> 尊前消尽少年狂<span class="q">句</span>慵著送春</span>
●●●○○ ○●●○○● ●●●○○● ●○○○● ○○○●●○○ ○●●○
语<span class="q">韵</span>花落燕飞庭户<span class="q">韵</span>叹年光如许<span class="q">韵
</span>● ○●●○○● ●○○○●
·
此即宋词体,惟前后段第三句,多押一韵。
</span>
</span>
华清引 词赋华清旧事,因以名调。</span>
华清引 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,三平韵</span> 苏 轼</span>
平时十月幸莲汤<span class="q">韵</span>玉甃琼梁<span class="q">韵</span>五家车马如水<span class="q">句</span>珠玑满路旁<span class="q">韵</span> 翠华一去掩方床<span class="q">韵</span>独留烟树</span>
○○●●●○○ ●●○○ ●○○●○● ○○●●○ ●○●●●○○ ●○○●
苍苍<span class="q">韵</span>至今清夜月<span class="q">句</span>依旧过缭墙<span class="q">韵
</span>○○ ●○○●● ○●●○○
·
此调只此一词,平仄当遵之。
</span>
</span>
天门谣 贺铸词,有“牛渚天门险”句,因取为调名。李之仪《姑溪词》注:贺方回登采石娥眉亭作也。</span>
天门谣 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,四仄韵</span> 贺 铸</span>
牛渚天门险<span class="q">韵</span>限南北<span class="q">读</span>七雄豪占<span class="q">韵</span>清雾敛<span class="q">韵</span>与闲人登览<span class="q">韵</span> 待月上潮平波滟滟<span class="q">韵</span>塞管轻吹</span>
○●○○● ●⊙● ●○○● ○●● ●○○○● ●◎●○○○●● ●●○○
新阿滥<span class="q">韵</span>风满栏<span class="q">韵</span>历历数<span class="q">读</span>西州更点<span class="q">韵
</span>○●● ○●● ●●● ○○⊙●
·
按,李之仪词,前段第二句“尽远目、与天俱占”,远字仄声;后段第一句“正风静云闲平潋滟”,风字平声;末句“杳杳落沙鸥数点”,数字仄声。谱内可平可仄据此。
</span>
</span>
忆闷令 调见《小山乐府》。</span>
忆闷令 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,三仄韵</span> 晏几道</span>
取次临鸾匀画浅<span class="q">韵</span>酒醒迟来晚<span class="q">韵</span>多情爱惹闲愁<span class="q">句</span>长黛眉低敛<span class="q">韵</span> 月底相逢见<span class="q">韵</span>有深深良愿<span class="q">韵
</span>●●○○○●● ●○○○● ○○●●○○ ○●○○● ●●○○● ●○○○●
愿期信<span class="q">读</span>似月如花<span class="q">句</span>须更教长远<span class="q">韵
</span>●○● ●●○○ ○●○○●
·
“酒醒迟来晚”,醒字作平声读,与后“有深深良愿”句法同。此调止此一词,无他作可校。
</span>
</span>
散余霞 谢朓诗,“余霞散成绮”,调名本此。</span>
散余霞 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,三仄韵</span> 毛 滂</span>
墙头花口寒犹噤<span class="q">韵</span>放绣帘昼静<span class="q">韵</span>帘外时有蜂儿<span class="q">句</span>趁杨花不定<span class="q">韵</span> 阑干又还独凭<span class="q">韵</span>含翠低眉</span>
○○○●○○● ●●○●● ○●○●○○ ●○○○○ ○○●○●● ●●○○
晕<span class="q">韵</span>春梦枉恼人肠<span class="q">句</span>更恹恹酒病<span class="q">韵
</span>● ○●●●○○ ●○○●●
·
此调止此一词,无别首可校。
</span>
</span>
好女儿 此调有两体。四十五字者,起于黄庭坚,因词有“懒系酥胸罗带,羞见绣鸳鸯”句,名《绣带儿》,《花草粹编》一作《绣带子》。六十二字者起于晏几道,与黄词迥别。</span>
好女儿 <span class="q">双调四十五字,前段四句三平韵,后段五句三平韵</span> 黄庭坚</span>
小院一枝梅<span class="q">韵</span>冲破晓寒开<span class="q">韵</span>偶到芳园游戏<span class="q">句</span>满袖带香回<span class="q">韵</span> 玉酒覆银杯<span class="q">韵</span>尽醉去<span class="q">读</span>犹待重</span>
◎●●○○ ⊙◎●○○ ◎●○○○● ◎●●○○ ◎●●○○ ●◎◎ ⊙●○
来<span class="q">韵</span>东邻何事<span class="q">句</span>惊吹怨笛<span class="q">句</span>雪片成堆<span class="q">韵
</span>○ ⊙○○● ○○●● ●●○○
·
黄词此体,较为整齐,有曾觌词可校。前段第三句,曾词“还是东风来也”,还字平声;后段第二句,黄词别首“怎奈向目下凄惶”,目字仄声;第三句,曾词“暮寒香细”,暮字仄声。谱内可平可仄据此,余参下词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,三平韵</span> 黄庭坚</span>
春去几时还<span class="q">韵</span>问桃李无言<span class="q">韵</span>燕子归栖风急<span class="q">句</span>梨雪乱西园<span class="q">韵</span> 惟有月婵娟<span class="q">韵</span>似人人<span class="q">读</span>难近如</span>
○●●○○ ●○●○○ ●●○○○● ○●●○○ ○●●○○ ●○○ ○●○
天<span class="q">韵</span>愿教清影常相见<span class="q">句</span>更乞取团圆<span class="q">韵
</span>○ ●○○●○○● ●●●○○
·
此即前词体,惟后段第三句七字,第四句五字异。
</span>
又一体 <span class="q">双调六十二字,前段六句三平韵,后段六句两平韵</span> 晏几道</span>
绿遍西池<span class="q">韵</span>梅子青时<span class="q">韵</span>尽无端<span class="q">读</span>尽日东风恶<span class="q">句</span>更霏微细雨<span class="q">句</span>恼人离恨<span class="q">句</span>满路春泥<span class="q">韵</span> 应是</span>
◎●○○ ⊙●○○ ●⊙○ ●●○○● ●○○●● ◎○⊙● ◎●○○ ⊙●
行云归路<span class="q">句</span>有闲泪<span class="q">读</span>洒相思<span class="q">韵</span>想旗亭<span class="q">读</span>望断黄昏月<span class="q">句</span>又依前误了<span class="q">句</span>红笺香信<span class="q">句</span>翠袖欢期<span class="q">韵
</span>
⊙○○● ◎○● ●○○ ●○○ ●●○○● ●⊙○◎● ⊙○⊙● ◎●○○
·
此调只有晏词别首及贺铸词可校。贺词,前段起句“车马匆匆”,车字平声;第二句“会国门东”,会字仄声;第三句“记六朝、旧数闺房秀”,六字仄声;第五句“摴蒱局上”,摴字平声,局字仄声;第六句“黄叶西风”,黄字平声;后段第一句“不减丽华标韵”,不字、丽字俱仄声;第二句“从今夜与谁同”,从字平声;第四句,晏词别首“向水沉烟底”,水字仄声,烟字平声;第五句,贺词“悔分钗燕”,悔字仄声,又“吴蚕八茧”,八字仄声;结句“长望书鸿”,长字平声。谱内可平可仄据此。
</span>
</span>
万里春 调见周邦彦《片玉词》。《清真集》不载,故方千里、杨泽民、陈允平俱无和词。</span>
万里春 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,三仄韵</span> 周邦彦</span>
千红万翠<span class="q">韵</span>簇清明天气<span class="q">韵</span>为怜他<span class="q">读</span>种种清香<span class="q">句</span>好难为不醉<span class="q">韵</span> 我爱深如你<span class="q">韵</span>我心在<span class="q">读</span>个人</span>
○○●● ●○○○● ●○○ ●●○○ ●○○●● ●●○○● ●○● ●○
心里<span class="q">韵</span>便相看<span class="q">读</span>老却春风<span class="q">句</span>莫无些欢意<span class="q">韵
</span>○● ●○○ ●●○○ ●○○○●
·
此调止此一词,无别首可校。
</span>
</span>
彩鸾归令 袁去华词,名《青山远》。</span>
彩鸾归令 <span class="q">双调四十五字,前段四句四平韵,后段四三平韵</span> 张元幹</span>
珠履争围<span class="q">韵</span>小立春风趁拍低<span class="q">韵</span>态闲不管乐催伊<span class="q">韵</span>整朱衣<span class="q">韵</span> 粉融香润随人劝<span class="q">句</span>玉困花娇越</span>
○●○○ ●●○○●●○ ●○●●●○○ ●○○ ●○○●○○● ●●○○●
样宜<span class="q">韵</span>凤城灯夜旧家时<span class="q">韵</span>数他谁<span class="q">韵
</span>●○ ●○○●●○○ ●○○
·
按,袁去华《青山远》一词,与此词平仄皆同。
</span>
</span>
锦园春 调见《全芳备祖·乐府》</span>
锦园春 <span class="q">双调四十五字,前后段各五句,三仄韵</span> 张孝祥</span>
醉痕潮玉<span class="q">韵</span>乘柔英未吐<span class="q">句</span>雾华如簇<span class="q">韵</span>绝艳矜春<span class="q">句</span>分流芳金谷<span class="q">韵</span> 风梳雨沐<span class="q">韵</span>耿空抱<span class="q">读</span>夜阑</span>
●○○● ○○○●● ●○○● ●●○○ ●○○○● ○○●● ●○● ●○
清淑<span class="q">韵</span>杜老情疏<span class="q">句</span>黄州赋冷<span class="q">句</span>谁怜幽独<span class="q">韵
</span>○● ●●○○ ○○●● ○○○●
·
按,此词《于湖集》不载,旧谱亦遗之,今从《全芳备祖》采入。
</span>
</span>
太平年 见《高丽史·乐志》。</span>
太平年 <span class="q">双调四十五字,前后段各四句,四仄韵</span> <span class="q">高丽史·乐志</span>无名氏</span>
皇州春满群芳丽<span class="q">韵</span>散异香旖旎<span class="q">韵</span>鳌宫开宴赏佳致<span class="q">韵</span>举笙歌鼎沸<span class="q">韵</span> 永日迟迟和风媚<span class="q">韵</span>柳色</span>
○○○●○○● ●●○○● ○○○●●○● ●○○●● ●●○○○○● ●●
烟凝翠<span class="q">韵</span>惟恐日西坠<span class="q">韵</span>且乐欢醉<span class="q">韵
</span>○○● ○●●○● ●●○●
·
此调只此一词,平仄当依之。
</span>
</span>
清平乐 《宋史·乐志》:属大石调。《乐章集注》:越调。《碧鸡漫志》云:欧阳炯称李白有应制《清平乐》四首,此其一也,在越调,又有黄钟宫、黄钟商两音。《花庵词选》名《清平乐令》。张辑词有“忆著故山萝月”句,名《忆萝月》。张翥词有“明朝来醉东风”句,句《醉东风》。</span>
清平乐 <span class="q">双调四十六字,前段四句四仄韵,后段四句三平韵</span> 李 白</span>
禁闱清夜<span class="q">仄韵</span>月探金窗罅<span class="q">韵</span>玉帐鸳鸯喷兰麝<span class="q">韵</span>时落银灯香灺<span class="q">韵</span> 女伴莫话孤眠<span class="q">平韵</span>六宫罗</span>
◎⊙⊙●<span class="q"> </span>◎●○○● ◎●⊙○○⊙● ⊙●⊙○⊙● ◎●◎●○○<span class="q"> </span>◎⊙⊙
绮三千<span class="q">韵</span>一笑皆生百媚<span class="q">句</span>宸游教在谁边<span class="q">韵
</span>●⊙○ ◎●⊙○◎● ⊙⊙⊙●○○
·
此调以此词为正体,若赵词之前结句法小异,李词之或押仄韵,皆变体也。但此调亦有填单遍者。宋施岳词,“水遥花暝,隔岸炊烟冷。十里垂杨摇嫩影,宿酒和愁多醒”。又,元张肯词“孤村虽小,几簇人家绕。菰叶纤纤波渺渺,摘得菰根多少”,即此前段也。注明不列。 韦庄词,前段起句“何处游女”,处字仄声;第二句“金线飘千缕”,金字平声;第三句“门外马嘶郎欲别”,门字平声,马字仄声;第四句“惆怅香闺暗老”,暗字仄声,又“燕拂画帘金额”,燕字、画字俱仄声;换头句“尽日相望王孙”,相字平声;第二句“尘满衣上泪痕”,尘字平声,满字、泪字俱仄声,又“含羞待月秋千”,待字仄声;第四句“扫即郎去归迟”,即字仄声。谱内可平可仄据此,余参赵词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前段四句四仄韵,后段四句三平韵</span> 赵长卿</span>
鸿来燕去<span class="q">仄韵</span>又是秋光暮<span class="q">韵</span>冉冉流年嗟暗度<span class="q">韵</span>这心事<span class="q">读</span>还无据<span class="q">韵</span> 寒窗露冷风清<span class="q">平韵</span>旅魂</span>
○○●●<span class="q"> </span>●●○○● ●●○○○●● ●⊙● ○○● ○○●●○○<span class="q"> </span>●○
幽梦频惊<span class="q">韵</span>何日利名俱赛<span class="q">句</span>为予笑下愁城<span class="q">韵
</span>○●○○ ○●●○○● ●○●●○○
·
此词前结六字折腰。 柳永词前段结句“那特地柔肠断”,特字仄声。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前段四句四仄韵,后段四句三仄韵</span> 李 白</span>
画堂晨起<span class="q">韵</span>来报雪花坠<span class="q">韵</span>高卷帘栊看佳瑞<span class="q">韵</span>皓色远迷庭砌<span class="q">韵</span> 盛气光引炉烟<span class="q">句</span>素影寒生玉</span>
●○○● ○●●○● ○●○○●○● ●●●○○● ●●○●○○ ●●○○●
佩<span class="q">韵</span>应是天仙狂醉<span class="q">韵</span>乱把白云揉碎<span class="q">韵
</span>● ○●○○○● ●●●○○○
·
此词全用仄韵,与前词前仄后平者不同。
</span>
</span>
忆秦娥 元高拭词注:商调。 按,此词昉自李白,自唐迄元,体各不一。要其源,皆从李词出也。因词有“秦娥梦断秦楼月”句,故名《忆秦娥》,更名《秦楼月》。苏轼词有“清光偏照双荷叶”句,名《双荷叶》。无名氏词。有“水天摇荡蓬莱阁”句,名《蓬莱阁》。至贺铸始易仄韵为平韵。张辑词,有“碧云暮合”句,名《碧云深》。宋媛孙道绚词,有“花深深”句,名《花深深》。</span>
忆秦娥 <span class="q">双调四十六字,前后段各五句,三仄韵、一叠韵</span> 李 白</span>
箫声咽<span class="q">韵</span>秦娥梦断秦楼月<span class="q">韵</span>秦楼月<span class="q">叠</span>年年柳色<span class="q">句</span>灞陵伤别<span class="q">韵</span> 乐游原上清秋节<span class="q">韵</span>咸阳古道</span>
⊙⊙● ⊙○◎●○○● ○○● ⊙⊙◎◎ ◎⊙○● ◎○⊙●⊙○● ⊙○◎●
音尘绝<span class="q">韵</span>音尘绝<span class="q">叠</span>西风残照<span class="q">句</span>汉家陵阙<span class="q">韵
</span>○○● ○○● ⊙○⊙● ◎⊙○●
·
此调押仄韵者,以此词为正体,若晁词之不作叠句,石词之少押一韵,秦词之多口号四句,倪词之减去叠句,虽为变格,犹与李词大同小异。至冯延巳创为减字之体,张词由此添字,毛词由此偷声,在变格中,更与诸家不同。 前段起句,周邦彦词“香馥馥”,上馥字仄声;第二句,赵师侠词“不堪凉月穿珠箔”,不字仄声,凉字平声;第四句,李之仪词“迎得云归”,得字仄声,归字平声;第五句,李词“还送云别”,送字仄声;换头句,苏轼词“背风迎南泪珠滑”,泪字仄声;第五句,周紫芝词“西楼残月”,西字平声。谱内可平可仄据此,余参姚、石、秦、倪四词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各五句,四仄韵</span> 晁补之</span>
牵人意<span class="q">韵</span>高堂照碧临烟水<span class="q">韵</span>清秋至<span class="q">韵</span>东山时伴<span class="q">句</span>谢公携妓<span class="q">韵</span> 黄菊虽残堪泛蚁<span class="q">韵</span>乍寒犹有</span>
○○● ○○●●○○● ○○● ○○○● ●○○● ○●○○○●● ○○○●
重阳味<span class="q">韵</span>应相记<span class="q">韵</span>坐中少个<span class="q">句</span>孟嘉狂醉<span class="q">韵
</span>○○● ○○● ●○●● ●○○●
·
此与李词同,惟前后段第三句不作叠句体异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前段五句三仄韵、一叠韵,后段五句两仄韵、一叠韵</span> 石孝友</span>
秦楼月<span class="q">韵</span>秦娥本是秦宫客<span class="q">韵</span>秦宫客<span class="q">叠</span>梦云风韵<span class="q">句</span>借仙标格<span class="q">韵</span> 相从无计不如休<span class="q">句</span>如今去也</span>
○○● ○○●●○○● ○○● ●○○● ●○○● ○○○●●○○ ○○●●
空相忆<span class="q">韵</span>空相忆<span class="q">叠</span>尊前欢笑<span class="q">句</span>梦中寻觅<span class="q">韵
</span>○○● ○○● ○○○● ●○○●
·
此与李词同,惟换头句第七字用平声,不押仄韵异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各五句,三仄韵、一叠韵</span> 秦 观</span>
·
驴背吟诗清到骨,人间别是闲勋业。云台烟阁久销沉,千载人图灞桥雪。
</span>
灞桥雪<span class="q">韵</span>茫茫万径人踪灭<span class="q">韵</span>人踪灭<span class="q">叠</span>此时方见<span class="q">句</span>乾坤空阔<span class="q">韵</span> 骑驴老子真奇绝<span class="q">韵</span>肩山吟耸</span>
●○● ○○●●○○● ○○● ●○○● ○○○● ○○●●○○● ○○○●
清寒冽<span class="q">韵</span>清寒冽<span class="q">叠</span>只缘不禁<span class="q">句</span>梅花撩拨<span class="q">韵
</span>○○● ○○● ●○●● ○○○●
·
此即李词体,惟词首多口号四句异。 按,秦词四首,每首前各有口号四句,即以口号末句三字为起句,亦如调笑令例。乐府舞曲《转踏》类如此。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十字,前后段各四句,三仄韵</span> 倪 瓒</span>
扶疏玉<span class="q">韵</span>蟾宫树影阑干曲<span class="q">韵</span>一襟香雾<span class="q">句</span>几枝金粟<span class="q">韵</span> 姮娥镜掩秋云绿<span class="q">韵</span>无端风雨声相续<span class="q">韵
</span>○○● ○○●●○○● ●○○● ●○○● ○○●●○○● ○○○●○○●
不须澄霁<span class="q">句</span>为沽醹醁<span class="q">韵
</span>●○○● ●○○●
·
此亦李词体,惟前后段减去两叠句异。
</span>
又一体 <span class="q">双调三十八字,前后段各四句,四仄韵</span> 冯延巳</span>
风淅淅<span class="q">韵</span>夜雨连云黑<span class="q">韵</span>滴滴<span class="q">韵</span>窗外芭蕉灯下客<span class="q">韵</span> 除非魂梦到乡国<span class="q">韵</span>免被关山隔<span class="q">韵</span>忆忆<span class="q">韵
</span>○●● ●●○○● ●● ○●○○○●● ○○○●●○● ●●○○● ●●
一句枕前争忘得<span class="q">韵</span>
●●●○○○●
·
此词前后段起句与李白词同,惟第二句各减二字,第三句各减一字,第四、五句减一字,只作七字一句。此体仅见《阳春集》,无别首可校。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十一句,前后段各四句,四仄韵</span> 张 先</span>
参差竹<span class="q">韵</span>吹断相思曲<span class="q">韵</span>情不足<span class="q">韵</span>西北高楼穷远目<span class="q">韵</span> 忆苕溪<span class="q">读</span>寒影透清玉<span class="q">韵</span>秋雁南飞速<span class="q">韵
</span>○○● ○●○○● ○●● ○●○○○●● ●○○ ○●●○● ○●○○●
菰草绿<span class="q">韵</span>应下溪头沙上宿<span class="q">韵
</span>○●● ○●○○○●●
·
此与冯词同,惟换头添一字,前后段第三句各添一字,仍照李白词体作三字句异。
</span>
又一体 <span class="q">双调三十七字,前后段各四句,两仄韵、两平韵</span> 毛 滂</span>
夜夜<span class="q">仄韵</span>夜了花开也<span class="q">韵</span>连忙<span class="q">平韵</span>指点银瓶索酒尝<span class="q">韵</span> 明朝花落知多少<span class="q">换仄韵</span>莫把残红扫<span class="q">韵
</span>●●<span class="q"> </span>●●○○● ○○<span class="q"> </span>◎●○○●●○ ⊙○⊙●○○● ◎●○○●
愁人<span class="q">换平韵</span>一片花飞减却春<span class="q">韵
</span>○○<span class="q"> </span>●●○○●●○
·
此词句读与冯词同,但冯词起句三字,此词两字,冯词全押仄韵,此词前后第三、四句,偷用平声,虽同本李词,亦自成一体耳。 毛词别首,前段第四句“先借春光与酒家”,先字平声;换头句“夜寒我醉谁扶我”,夜字、我字俱仄声;第二句“应抱瑶琴卧”,应字平声,余平仄悉同。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各五句,三平韵、一叠韵</span> 贺 铸</span>
晓朦胧<span class="q">韵</span>前溪百鸟啼匆匆<span class="q">韵</span>啼匆匆<span class="q">叠</span>凌波人去<span class="q">句</span>拜月楼空<span class="q">韵</span> 去年今日东门东<span class="q">韵</span>鲜妆辉影</span>
◎○○ ⊙○◎●⊙○○ ⊙○○ ⊙○⊙● ◎●○○ ◎○⊙●⊙○○ ⊙○⊙●
桃花红<span class="q">韵</span>桃花红<span class="q">叠</span>吹开吹落<span class="q">句</span>一任东风<span class="q">韵
</span>○○○ ○○○ ⊙○⊙● ◎●○○
·
此调押平韵,以此词务正体,若秦词之多口号四句,颜词之减去叠句,皆变格也。 前段起句,程垓词“青门深”,青字平声;后段起句,贺词别首“粉娥采叶共亲蚕”,共字仄声;第二句,孙道绚词“画眉楼上愁登临”,画字仄声。谱内可平可仄据此,余参秦词、颜词。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十六字,前后段各五句,三平韵、一叠韵</span> 秦 观</span>
·
帝城东畔富韶华,满路飘香烂彩霞。多少风流年少客,马蹄踏遍曲江花。
</span>
曲江花<span class="q">韵</span>宜春十里锦云遮<span class="q">韵</span>锦云遮<span class="q">叠</span>水边院落<span class="q">句</span>山下人家<span class="q">韵</span> 茸茸细草承香车<span class="q">韵</span>金鞍玉勒</span>
●○○ ○○●●●○○ ●○○ ●○●● ○●○○ ○○●●○○○ ○○●●
争年华<span class="q">韵</span>争年华<span class="q">叠</span>酒楼青斾<span class="q">句</span>歌板红牙<span class="q">韵
</span>○○○ ○○○ ●○○● ○●○○
·
此即贺词体,惟词前多口号四句异。
</span>
又一体 <span class="q">双调四十字,前后段各四句,三平韵</span> 颜 奎</span>
水云幽<span class="q">韵</span>怕黄霜竹生新愁<span class="q">韵</span>如今何处<span class="q">句</span>倚月明楼<span class="q">韵</span> 龙吟杳杳天悠悠<span class="q">韵</span>腾蛟起舞鸣箜篌<span class="q">韵
</span>●○○ ●○○●○○○ ○○○● ●●○○ ○○●●○○○ ○○●●○○○
听吹短气<span class="q">句</span>江上无秋<span class="q">韵
</span>○○●● ○●○○
·
此词见元《天下同文录》,亦贺词体,惟前后段各减两叠句异。倪瓒仄韵词,正与此同。
</span>